İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRKLERDE HUKUK
Yazılı hukuk kurallarının bulunmadığı İslamiyet öncesi Türk toplumlarında hukuki, siyasi ve soysal düzen töre hükümlerine göre düzenlenmekteydi. Hükümdar da dahil olmak üzere tüm devlet yöneticileri töre’nin sınırlarını aşamazlardı. Törelerin özellikleri:
İlk Türk Devletlerinde Hukuki Yapı
Ülke genelinde bütün hukuksal işlerden sorumlu kişiye Yargucı adı verilmekteydi.
İlk yazılı hukuksal belgeler Uygurlar döneminde hazırlanmıştır. Uygurlara ait, kira, borç, alım-satım ve vasiyet gibi belgelere Orta Asya da yapılan arkeolojik kazılarda rastlanmıştır. Ayrıca Uygurlarla birlikte hukuk daha sağlam ve kanıtlanabilir bir nitelik kazanmıştır. Bu nedenle ticaretinde gelişmesinin etkisiyle yazılı hukuk kuralları ortaya çıkmıştır.
Ayrıca atlı - göçebe kültürün yaşanması nedeniyle hukuk daha pratik hale getirilmiştir. Bu nedenle idam ve hapis cezaları oldukça azdır.
İlk Türk Devletlerinde Uygulanan Cezalardan bazı örnekler;
Yazılı hukuk kurallarının bulunmadığı İslamiyet öncesi Türk toplumlarında hukuki, siyasi ve soysal düzen töre hükümlerine göre düzenlenmekteydi. Hükümdar da dahil olmak üzere tüm devlet yöneticileri töre’nin sınırlarını aşamazlardı. Törelerin özellikleri:
- Adalet, iyilik ve eşitlik değiştirilemeyen unsurlarıdır.
- Hükümdar, kurultay ve boy beylerinin ortaklaşa alacakları kararla günün koşullarına göre düzenlenmiş ve yenilenmiştir.
- Yeniliklere açıktır.
- Hükümdarda dâhil ülkede yaşaya bütün halk uymak zorundadır. Bu durum kanun üstünlüğü ilkesinin uygulandığını göstermektedir.
İlk Türk Devletlerinde Hukuki Yapı
Ülke genelinde bütün hukuksal işlerden sorumlu kişiye Yargucı adı verilmekteydi.
İlk yazılı hukuksal belgeler Uygurlar döneminde hazırlanmıştır. Uygurlara ait, kira, borç, alım-satım ve vasiyet gibi belgelere Orta Asya da yapılan arkeolojik kazılarda rastlanmıştır. Ayrıca Uygurlarla birlikte hukuk daha sağlam ve kanıtlanabilir bir nitelik kazanmıştır. Bu nedenle ticaretinde gelişmesinin etkisiyle yazılı hukuk kuralları ortaya çıkmıştır.
Ayrıca atlı - göçebe kültürün yaşanması nedeniyle hukuk daha pratik hale getirilmiştir. Bu nedenle idam ve hapis cezaları oldukça azdır.
İlk Türk Devletlerinde Uygulanan Cezalardan bazı örnekler;
- Dövme ve yaralama suçlarının cezası hayvanla ödenen tazminattan oluşmaktandı.
- At veya madenden yapılmış şeylerin çalınması karşılığında suçlu, çaldığı eşyanın
- Ordudan kaçma, vatana ihanet, adam öldürme ve barış zamanında başkasına
- Hayvan kaçıran hırsızın mallarına el konulur, aile fertlerinin hürriyetleri kısıtlanırdı.
- Ciddi bir tehlike olmadan ok ve yay kullanmak yasaktı.
- Hafif suçların işlenmesi karşılığında hapis cezası on günü aşmazdı.
- Bir kişi karşısındakinin bir yerini kırarsa ceza olarak atını verirdi.